Maciej Rydel, Dwór - polska tożsamość

Czasem odnoszę wrażenie, że powinnam była urodzić się wiele lat wcześniej. Żartuję sobie nawet, że "jestem starej daty", mając na myśli mój szacunek do wszystkiego, co stare i - w odczuciu wielu ludzi - niemodne. Z ogromnym wzruszeniem i zainteresowaniem zwiedzam stare budynki, z namaszczeniem oglądam stare żelazka na parę czy maszyny do szycia firmy Singer, ale nie tylko. Po prostu zadziwia mnie, jak piękne przedmioty potrafiono zrobić, jak piękne budynki stworzyć - nie mając takich narzędzi, jakie posiadamy obecnie. Ludzki zmysł techniczny i pomysłowość wprowadzają mnie w osłupienie i uzmysławiają, że warto  doceniać to, co odchodzi do lamusa. Swoją drogą wiem, że... nie za bardzo nadawałabym się do życia w dawnych czasach, bo jednak przyzwyczajenie jest drugą naturą człowieka, a ja... za bardzo już przywykłam do pralki czy zmywarki i nie bardzo wyobrażam sobie pranie na tarce. Mimo wszystko uwielbiam stare przedmioty. Tak już mam i tyle. Dobra, pewnie zastanawiacie się, do czego zmierzam w tym przydługim wstępie? Ano chciałam tą dygresją wprowadzić Was i siebie w temat dotyczący polskich dworków.

Trafił bowiem w moje łapki przepięknie wydany album "Dwór - polska tożsamość". W sumie to nie jestem pewna, jak powinnam mówić o tej książce - bo z jednej strony jest to kompendium wiedzy o polskich dworach i dworkach, jako ośrodkach ziemiańskiej kultury i obyczaju. Nie jest to jednak encyklopedyczny potwór, straszący suchymi datami i faktami. Autor postanowił opowiedzieć nam historie wielu polskich dworów. Wiadomo - nie wszystkich. Maciej Rydel przyznaje, że dokonał subiektywnego wyboru tych polskich dworów, które w jego odczuciu są godne uwagi i ocalenia od zapomnienia. A opowiada całkiem przyjemnie. Mamy tu sporo faktów, wiele nazw z dziedziny architektury, dużo dat, ale wszystko to opisane jest potoczystym językiem, więc gwarantuję, że nie da się zasnąć przy tej książce.

Jeśli ktoś z Was oglądał serial "Julia" (TVN), to z pewnością kojarzy budynek po prawej stronie - to Willa Decjusza w całej okazałości

Publikacja obejmuje dzieje dworków na ziemiach polskich od czasów średniowiecza aż do początków XXI wieku. Większości z nas dworek kojarzy się z białą budowlą:

Stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany;

Świeciły się z daleka pobielane ściany (...)

Białą i posiadającą ganek z kolumnami, najczęściej parterową. Jak jednak dowodzi autor, budynki te różniły się od siebie i ewoluowały na przestrzeni wieków. Różne też były gusta właścicieli, co znajdowało odzwierciedlenie w wyglądzie budynków. Średniowiecze było niespokojną epoką, stąd ówczesne dwory miały w głównej mierze charakter obronny. Dopiero później zaczęto zwracać większą uwagę na to, by budynek był okazały, reprezentatywny, a czasem nawet - modny.

Niestety wiele dworów i dworków zostało zniszczonych czy zagrabionych w XX wieku. Część z nich przejęły instytucje państwowe np. na muzea. Niektóre dostały się w ręce prywatne. W mało którym dworku mieszkają prawowici właściciele, z dziada pradziada należący do ziemiaństwa. Podróżując po kraju zapewne ktoś z Was miał okazję widzieć pozostałości po dawnych dworach - resztki fundamentów czy filary zdobiące onegdaj wejście do dworu.

Maciej Rydel zaczyna swą opowieść od czasów rycerskich, prowadzi nas przez czasy szlacheckie, później stanisławowskie. Sporo miejsca poświęca życiu we dworze w XIX wieku, opisując nie tylko wnętrza, ale nawet kwestie kształcenia w rodzinach ziemiańskich. Słowem - tematyka książki dotyka również kultury i obyczajowości mieszkańców dworów. Autor podjął się także trudnego zadania - opisał sytuację dworów i ziemiaństwa w ciężkich czasach: latach 1939-1956.

Wspaniała publikacja ciesząca zmysły. Wydana na pięknym, trwałym papierze, w twardej oprawie, z mnóstwem ciekawych fotografii i ilustracji, a nawet (!) planów dworków. Na końcu dołączono m.in. spis muzeów, które mieszczą się w dworach oraz leksykon podstawowych pojęć z zakresu architektury dworów i ich otoczenia. Myślę, że każdy, kto jest choć trochę zainteresowany tematem, znajdzie coś dla siebie. Przystępny język to ogromny atut książki. Serdecznie polecam.

Maciej Rydel- ur. w 1943 r. w rodzinnym dworze w Dołuszycach k. Bochni.
Dokumentalista polskich dworów i historii ziemiaństwa. Właściciel prywatnego zbioru ikonografii (m.in. 14 tys. fotografii dworów). Przygotował 20 wystaw fotograficznych, jego akwarele i fotografie są w zbiorach kolekcjonerów w Polsce i za granicą. Autor książek Jam dwór polski (1993 i 1997) i Oblicza polskiego dworu (2003 i 2004, współautor S. Markowski), artykułów publikowanych w miesięczniku "Spotkania z Zabytkami", dzienniku "Rzeczpospolita" oraz odczytów na temat dworów i ziemiaństwa. Kronikarz rodu Rydlów, organizator zjazdu w 2000 roku w Krakowie-Bronowicach z okazji 100-lecia najsłynniejszego polskiego wesela.

Za egzemplarz recenzencki dziękuję portalowi Sztukater oraz Wydawnicwtu Zysk i S-ka

Grubość książki: 2,30 cm